تحلیلی بر فرایند مضاعف‌سازیِ کامل در زبان فارسی بر مبنای نظریۀ دوگان‌سازیِ ساختواژی

Authors

  • بتول علی‌نژاد دانشگاه اصفهان
  • علیرضا خان‌جان دانشجوی دکتری زبان‌شناسی همگانی دانشگاه اصفهان
Abstract:

مقالۀ حاضر بر اقسام «مضاعف‌سازیِ[1]» کامل در زبان فارسی (شامل مضاعف‌سازیِ کاملِ محض[2]، مضاعف‌سازیِ کاملِ میانی[3] و مضاعف‌سازیِ کاملِ پایانی[4]) متمرکز می‌شود و ویژگی‌های نحوی و معناییِ برون‌دادِ این فرایندهای واژه‌سازی را در الگوهای متفاوت و متعدد مورد بررسی قرار می‌دهد. تحلیل الگوهای موردنظر در چارچوبِ نظریۀ جدیدِ «دوگان‌سازیِ ساخت‌واژی[5]»، موسوم به رویکردِ MDT (اینکلاس و زُول[6]، 2005)، انجام گرفته است که خود در مقامِ رفعِ کاستی‌های نظری و روش‌شناختیِ رهیافت‌های عمدتاً واج‌شناختیِ پیشین تدوین یافته است. پرسش این است که آیا الگوهای مضاعف‌سازیِ کامل در زبان فارسی مؤیّدِ یافته‌های نظریِ مدلِ دوگان‌سازیِ ساخت‌واژی هستند یا خیر؟ به‌عبارت‌دیگر، آیا می‌توان با توسّل به رویکردِ MDT، توصیف و تحلیلِ موجه و قابل‌قبولی از فرایندِ مضاعف‌سازیِ کامل در زبان فارسی ارائه داد؟ گردآوریِ داده‌ها به روشِ کتابخانه‌ای و با مراجعه به مراجعِ ساخت‌واژۀ زبان فارسی صورت گرفته است و الگوهای موردنظر با استفاده از «طرح‌واره‌های ساختمانیِ» معمول در رویکردِ دوگان‌سازیِ ساخت‌واژی تحلیل گردیده‌اند. در میانِ مهم‌ترین نتایجِ تحقیق که عمدتاً مؤید، و بعضاً مغایرِ یافته‌های چارچوبِ نظریِ مذکور بوده‌اند، می‌توان از موارد زیر یاد کرد: 1) الگوهای مضاعف‌سازیِ کامل در زبان فارسی محدود به سطحِ تحلیلِ ساخت‌واژی نمی‌شوند و دامنه‌ای متغیّر از واژه‌های منفرد تا ساخت‌های کاملِ نحوی را در بر می‌گیرند. 2) ویژگی‌های معناییِ مترتب بر برون‌دادِ فرایندِ مضاعف‌سازیِ کامل در زبان فارسی بسته‌به نوعِ الگوی موردنظر بر روی پیوستاری نسبی از معانیِ مؤلفه‌ایِ محض تا معانیِ اصطلاحی و استعاری تغییر می‌کند و در برخی از الگوها متأثر از تأثیراتِ بافتی است. 3) الگوهای حاصل از فرایندِ مضاعف‌سازیِ کامل در زبان فارسی بعضاً دارای ارزش سبکی هستند و در معرض محدودیت‌های کاربردیِ معین قرار دارند. 4) برخی از الگوهای مضاعف‌سازیِ کامل در زبانِ فارسی از جهاتِ مختلف، مخصوصاً از حیثِ ویژگی‌های معنایی، روشِ تحلیلیِ الگوی دوگان‌سازیِ ساخت‌واژی را به چالش می‌کشانند. 1. reduplication [2]. pure full reduplication [3]. medial full reduplication [4]. final total reduplication [5]. Morphological Doubling Theory (MDT) [6]. SH. Inkelas & CH. Zoll

Upgrade to premium to download articles

Sign up to access the full text

Already have an account?login

similar resources

تحلیلی بر فرایند مضاعف سازیِ کامل در زبان فارسی بر مبنای نظریۀ دوگان سازیِ ساختواژی

مقالۀ حاضر بر اقسام «مضاعف سازیِ[1]» کامل در زبان فارسی (شامل مضاعف سازیِ کاملِ محض[2]، مضاعف سازیِ کاملِ میانی[3] و مضاعف سازیِ کاملِ پایانی[4]) متمرکز می شود و ویژگی های نحوی و معناییِ برون داد این فرایندهای واژه سازی را در الگوهای متفاوت و متعدد مورد بررسی قرار می دهد. تحلیل الگوهای موردنظر در چارچوب نظریۀ جدید «دوگان سازیِ ساخت واژی[5]»، موسوم به رویکرد mdt (اینکلاس و زُول[6]، 2005)، انجام گرفته است ...

full text

یکسویگی استعاره‏های مفهومی؛ تحلیلی انتقادی بر مبنای زبان فارسی

نظریة استعارة مفهومی که نخستین بار در سال 1980 میلادی از سوی لیکاف و جانسون مطرح شد، یکی از مبانی نظری اولیه در معنی‏شناسی شناختی به حساب می‏آید. بر اساس این نظریه، استعاره صرفاً ابزاری بلاغی محسوب نمی‏شود، بلکه اندیشیدن انسان ماهیتاً استعاری است. در چنین نگرشی، ساخت مفهومی از طریق نگاشت‏های میان حوزه‏های مبدأ و مقصد، و انطباق میان این حوزه‏ها شکل می‏گیرد. تجربة انسان و تعامل با جهان پیرامون‏اش م...

full text

ماهیت واکۀ درج‌شده در وام‌واژه‌های انگلیسی در زبان فارسی بر مبنای نظریۀ بهینگی

مقالۀ حاضر به بررسی شکسته‌شدن خوشه‌های همخوانیِ آغازین وام‌واژه‌های انگلیسی در زبان فارسی، که منجر به تغییر هجا می‌شود، می‌پردازد. داده‌های پژوهش از سه فرهنگ معتبر، انوری (1383)، مشیری (1371) و زمردیان (1384)، جمع‌آوری شده‌است. چارچوب این پژوهش نظریۀ بهینگی ـ یکی از رویکرد‌های محدودیت بنیاد ـ است که پرینس و اسمولنسکی در سال 1993 آن را در چارچوب مکتب زایشی مطرح کردند. در این پژوهش، در پی پاسخ به ...

full text

تکیة واژه و گروه در زبان فارسی بر مبنای نظریۀ بهینگی

مقالة حاضر به بررسی الگوی تکیۀ زبان فارسی در سطوح کلمه و گروه نحوی می‏پردازد و نشان می‏دهد که در چارچوب نظریة واج‏شناسیِ نوایی، تکیة واژگانی در زبان فارسی از الگویی ثابت پیروی می‏کند. تکیۀ واژگانی در زبان فارسی تابع قاعدۀ تکیة کلمة واجی یعنی راست‌رو است، اما در بررسی تکیة گروه، رجوع به اطلاعات نحوی و ساخت سازه‎ایِ درونیِ سازة نحوی امری اجتناب‏ناپذیر است. اصل هسته‏گریزی (اسلامی، 1379 و 1384) به‌خوب...

full text

طبقه‌بندی تغییرات ساختواژی در فرایند وام‌گیری واژه‌ها از زبان ترکی به فارسی

زبان به عنوان پدیده‌ای زایا و پویا همزمان با پیشرفت بشر در حال تغییر است. یکی از تغییراتی که در اغلب زبان‌ها اتفاق می‌افتد، وام‌گیری ناشی از روابط گستردة اهالی زبان­ های مختلف است. وام‌گیری انواع مختلفی دارد که عبارتند از: وام‌گیری آوایی، وام‌گیری واژگانی و وام‌گیری دستوری. واژه‌ها از نظر ساختمان به انواع ساده (بسیط)، مرکب، مشتق و مشتق‌مرکب تقسیم می‌شوند؛ اما در فرایند وام‌گیری، گاه این ساختمان...

full text

بررسی ساختواژی و معنایی پسوند «-گر» در زبان فارسی

این پژوهش پسوند «-گر» زبان فارسی را از نظر ساختواژی و معنایی بر پایۀ داده­هایی از دو گویش زبان کردی بررسی می­کند. در گویش سورانی این پسوند به صورت «-کَر» به کارمی­رود. در گویش هَورامی، ستاک حال فعل کردن، «-کَر» و در گویش سورانی، «-کَ» است. سورانی یک پسوند «-َر» (-{r)، مشابه پسوند -er انگلیسی، نیز دارد که نقش عمده­اش ساخت اسم فاعل و اسم ابزار است. در مورد ساختواژۀ «-گر»، در این نوشتار دو فرضیه مطرح ش...

full text

My Resources

Save resource for easier access later

Save to my library Already added to my library

{@ msg_add @}


Journal title

volume 6  issue 11

pages  113- 138

publication date 2010-04-21

By following a journal you will be notified via email when a new issue of this journal is published.

Hosted on Doprax cloud platform doprax.com

copyright © 2015-2023